Hộ kinh doanh nhóm 3: Hiểu đúng thuế GTGT và thuế TNCN để không sai luật từ 2026
Thời gian gần đây, rất nhiều hộ kinh doanh nhóm 3 đang rơi vào tình trạng hoang mang. Đọc văn bản pháp luật thì thấy nói đến doanh thu trừ chi phí, VAT đầu ra trừ VAT đầu vào, tính thuế theo lợi nhuận. Nhưng khi làm thực tế thì lại không thể xuất hóa đơn GTGT, không có VAT đầu ra để khấu trừ.
Bài viết này phân tích toàn bộ vấn đề theo đúng quy định pháp luật hiện hành và định hướng áp dụng từ ngày 01/01/2026, giúp hộ kinh doanh hiểu rõ mình đang ở đâu và phải làm gì cho đúng.
1. Trước tiên cần xác định đúng tư cách pháp lý
Hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp. Dù doanh thu có thể lên đến vài tỷ hay vài chục tỷ thì hộ kinh doanh vẫn là một chủ thể riêng, chịu sự điều chỉnh của Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn dành riêng cho hộ kinh doanh.
Việc không phải doanh nghiệp dẫn đến một hệ quả pháp lý rất quan trọng.
Hộ kinh doanh không áp dụng thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ.
2. Hộ kinh doanh có được sử dụng hóa đơn GTGT hay không
Câu trả lời là không.
Theo quy định pháp luật về hóa đơn, hóa đơn giá trị gia tăng chỉ áp dụng cho tổ chức, doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.
Hộ kinh doanh, kể cả hộ kinh doanh nhóm 3, chỉ được sử dụng hóa đơn bán hàng.
Dù doanh thu trên 1 tỷ, trên 3 tỷ, kê khai theo quý hay theo tháng thì hộ kinh doanh vẫn không được xuất hóa đơn GTGT.
Điều này đồng nghĩa với việc hộ kinh doanh không có VAT đầu ra.
3. Thuế GTGT của hộ kinh doanh nhóm 3 được tính như thế nào
Nhiều người đang nhầm lẫn công thức thuế GTGT của doanh nghiệp với hộ kinh doanh.
Công thức VAT đầu ra trừ VAT đầu vào chỉ áp dụng cho doanh nghiệp.
Đối với hộ kinh doanh, kể cả nhóm 3, thuế GTGT được tính theo tỷ lệ trên doanh thu.
Thuế GTGT phải nộp bằng doanh thu nhân với tỷ lệ thuế GTGT theo ngành nghề.
Tỷ lệ thuế GTGT hiện hành:
Phân phối cung cấp hàng hóa áp dụng tỷ lệ 1 phần trăm.
Sản xuất vận tải xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu áp dụng tỷ lệ 3 phần trăm.
Dịch vụ và cho thuê tài sản áp dụng tỷ lệ 5 phần trăm.
Ngành nghề kinh doanh khác áp dụng tỷ lệ 2 phần trăm.
Hộ kinh doanh không được trừ VAT đầu vào, dù có mua hàng hóa dịch vụ từ doanh nghiệp và có hóa đơn GTGT.
4. Vậy chi phí của hộ kinh doanh dùng để làm gì
Chi phí là điểm gây hiểu nhầm lớn nhất đối với hộ kinh doanh nhóm 3.
Chi phí không dùng để khấu trừ thuế GTGT.
Tiền thuê mặt bằng, điện nước, lương nhân viên, mua hàng hóa có hóa đơn GTGT đều không làm giảm số thuế GTGT phải nộp.
Chi phí chỉ có vai trò phục vụ quản lý hoạt động kinh doanh, quản lý dòng tiền và làm căn cứ xác định lợi nhuận.
5. Thuế TNCN của hộ kinh doanh nhóm 3 hiểu thế nào cho đúng
Theo định hướng cải cách thuế từ năm 2026, hộ kinh doanh nhóm 3 được quản lý chặt hơn và tiến dần đến mô hình tính thuế theo lợi nhuận.
Tuy nhiên cần hiểu rõ rằng đây là mô hình quản lý thuế thu nhập cá nhân, không phải thuế GTGT.
Thuế TNCN có thể được xác định trên cơ sở doanh thu trừ chi phí nếu hộ kinh doanh đáp ứng đủ điều kiện về sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ và khả năng chứng minh chi phí thực tế.
Thuế GTGT vẫn tính theo doanh thu và không thay đổi phương pháp.
6. Vì sao nói hộ kinh doanh nhóm 3 không thể khấu trừ VAT
Điều kiện cốt lõi để khấu trừ VAT là phải có hóa đơn GTGT đầu ra.
Hộ kinh doanh không được xuất hóa đơn GTGT nên không tồn tại VAT đầu ra.
Không có VAT đầu ra thì không có cơ sở pháp lý để khấu trừ VAT đầu vào.
Do đó, việc ghi trong một số tài liệu rằng hộ kinh doanh nhóm 3 khấu trừ VAT là không áp dụng được trên thực tế.
7. Kết luận quan trọng cho hộ kinh doanh nhóm 3
Hộ kinh doanh nhóm 3 không được xuất hóa đơn GTGT.
Hộ kinh doanh chỉ sử dụng hóa đơn bán hàng.
Thuế GTGT tính theo doanh thu nhân với tỷ lệ thuế.
Không được khấu trừ VAT đầu vào.
Chi phí không làm giảm thuế GTGT.
Chi phí chỉ phục vụ cho việc xác định thuế TNCN theo mô hình quản lý mới.
Nếu hộ kinh doanh muốn áp dụng đầy đủ cơ chế khấu trừ VAT và trừ chi phí hợp lệ thì chỉ có một con đường là chuyển đổi sang doanh nghiệp.
Việc hiểu đúng ngay từ bây giờ giúp hộ kinh doanh tránh sai phạm, tránh bị truy thu và xử phạt khi cơ quan thuế tăng cường quản lý từ năm 2026.
Hiểu đúng để làm đúng là cách bảo vệ mình an toàn nhất.